NVP

Wat zijn parasieten en parasitaire infecties?

De gezondheid van de mens wordt door tal van (micro)organismen bedreigd zoals virussen, bacteriën (prokaryoten), schimmels en parasieten (eukaryoten). Parasitaire infecties zijn infecties die veroorzaakt worden door parasieten. Een parasiet is een organisme dat voor het volbrengen van zijn natuurlijke ontwikkelingscyclus gebruik maakt van een ander levend organisme, de gastheer. Een parasiet leeft tijdelijk of permanent in of op zijn gastheer en ontrekt hieraan zijn voedsel. Hoewel er ook parasieten van planten zijn, beperkt het vakgebied van de parasitologie zich tot die organismen waarbij mens of dier als gastheer optreden. Parasieten vormen een afzonderlijke groep welke te onderscheiden is van de virussen, bacteriën en schimmels.

Op deze website vindt u algemene informatie over parasiteten die veelvulldig in Nederland worden gezien. Bij de sectie factsheets staat algemene informatie per parasiet vermeld. In de fotogallerie kunt u afbeeldingen van veel voorkomende parasieten zien.

Parasitaire infecties in Nederaland en de Wereld

In de tropen en subtropen komen parasieten in grotere aantallen en in grotere diversiteit voor dan in de gematigde en koele streken van de wereld. Onder de infectieziekten in de tropen nemen de parasitaire infecties een dominante plaats in (bijvoorbeeld malaria en schistosomiasis). Het aantal geïnfecteerde personen op een bepaald moment ligt voor de diverse parasietsoorten tussen tientallen en vele honderden miljoenen (bijvoorbeeld Ascaris met meer dan een miljard infecties en malaria waaraan alleen al in Afrika meer dan een miljoen kinderen per jaar sterven).

Het percentage van de mensen dat op een bepaald moment geïnfecteerd is met een bepaalde parasiet, wordt de prevalentie van infectie genoemd. Veel infecties met parasieten verlopen zonder (duidelijke) ziekteverschijnselen. Het percentage geïnfecteerde mensen dat dat wel duidelijke klinische symptomen vertoont (zonder aan de infectie te overlijden) wordt morbiditeit genoemd. Mortaliteit is het percentage geïnfecteerde mensen dat overlijdt als gevolg van een infectie.

In Nederland komen parasitaire infecties minder frequent voor en nemen infecties met virussen en bacteriën een belangrijker plaats onder de infectieziekten. Enkele parasitaire infecties die vroeger in Nederland voorkwamen, zoals malaria, zijn uit Nederland verdwenen en kunnen dus nu niet meer in Nederland worden opgelopen. Er zijn echter nog steeds een aantal parasitaire infecties waarvan de prevalentie in Nederland hoog is, zoals die van bijvoorbeeld Toxoplasma, Trichomonas, Enterobius (aarsmade) en Pediculis (hoofdluis). Er is dus alle reden om in Nederland attent te zijn op parasitaire infecties.

Parasitaire infecties die 'van nature' in Nederland voorkomen worden endemische infecties genoemd. Veel parasitaire infecties bij mensen in Nederland worden door parasieten veroorzaakt die hier niet voorkomen maar die zijn opgelopen in het buitenland, de zogenaamde import infecties. Er een toename van deze import infecties in Nederland door de toename van het internationale reizigersverkeer. Migranten, gastarbeiders, asielzoekers, adoptiekinderen, vakantiegangers en diegenen die voor hun beroep of voor familieaangelegenheden een endemisch gebied bezoeken kunnen parasitaire infecties oplopen en meenemen naar Nederland.

Tot niet endemische importziekten behoren bijvoorbeeld malaria, amoebendysenterie en talrijke wormziekten. De toename van importinfecties wordt niet alleen veroorzaakt door een toename van het reizigersverkeer. Ook een toename van (transmissie) van parasitaire infecties in de tropen en ontwikkeling van resistentie tegen geneesmiddelen, zoals bij malaria, kan een oorzaak zijn. Importinfecties zijn van groot belang voor de patiënt en de arts maar zelden of nooit vindt de geïntroduceerde parasiet hier gunstige omstandigheden voor verspreiding